Florencja

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Florencja
Firenze
gmina
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Włochy

Region

 Toskania

Prowincja

Florencja

Kod ISTAT

048017

Powierzchnia

102 km²

Populacja (2022)
• liczba ludności


362 742

• gęstość

3556,3 os./km²

Numer kierunkowy

055

Kod pocztowy

50100

Położenie na mapie Toskanii
Mapa konturowa Toskanii, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Florencja”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Florencja”
Ziemia43°47′N 11°15′E/43,783333 11,250000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Florencja (wł. Firenze, MAF: [fiˈrɛnʦe]) – miasto w środkowych Włoszech, nad Arno, u stóp Apeninów[1], stolica Toskanii i prowincji Florencja, stolica Włoch w latach 1865–1871. W 2022 roku liczyła 362 tys. mieszkańców.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Założone przez Etrusków jako Faesulae[2], zburzone przez Sullę w 82 p.n.e. Następnie odbudowane przez Juliusza Cezara w 59 p.n.e. jako kolonia dla byłych żołnierzy i nazwane Florentia. Zabudowa tego okresu została założona na planie obozu wojskowego. Z tego okresu pochodzi zachowany szachownicowy układ ulic. Początkowo, w czasach Cesarstwa rzymskiego, Florencja była ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 405 obroniła się przed najazdem Ostrogotów, w 539 uzależniona od Bizancjum, a od 541 od Gotów. W 570 została podbita przez Longobardów, którzy z kolei utracili miasto na rzecz Franków.

W XI wieku odzyskała znaczenie jako ośrodek handlu, przede wszystkim z uwagi na swoje położenie – na drodze z Francji do Rzymu. W 1078 rozpoczęto budowę nowych fortyfikacji.

Republika Florencka[edytuj | edytuj kod]

Florencja w XIV w.

Od 1115 miasto uzyskało status niezależnego miasta, od 1167[2] weszło w skład Ligi Lombardzkiej, a w 1183 Florencja ogłosiła się komuną miejską. Mimo trwających w tym okresie zatargów pomiędzy stronnictwami gwelfów i gibelinów, licznych sporów i wojen, był to trwający wiele stuleci czas rozkwitu i rozwoju miasta. Oprócz handlu w XII wieku rozwinęło się sukiennictwo, a później także jedwabnictwo. W XIII wieku powstały pierwsze domy bankowe. W 1252 rozpoczęto bicie złotych monet – florenów, które szybko stały się główną monetą Europy. W mieście działali Brunetto Latini, Dante Alighieri, Giotto di Bondone i Arnolfo di Cambio. Jednocześnie narastał konflikt pomiędzy bogatymi kupcami i rzemieślnikami, reprezentowanymi przez cechy, a pozbawioną praw ubogą ludnością.

Florencja w XV w.

Na przełomie XIII i XIV wieku było to jedno z największych miast Europy z ponad 100 tysiącami mieszkańców[3]. Zaraza z 1348[2], która spowodowała dalsze zubożenie społeczeństwa, doprowadziła do wybuchu powstania w 1378, które zmieniło formę sprawowania władzy. Od 1434 miastem począł rządzić ród Medyceuszów, który doprowadził miasto do największej potęgi gospodarczej i kulturalnej (druga połowa XV w.). Pod rządami Wawrzyńca Wspaniałego (Il Magnifico) miasto wzbogaciło się o znaczną liczbę wielkich dzieł sztuki oraz liczne budowle. Po obaleniu Savonaroli w 1498 faktyczną władzę w Republice Florenckiej jako dożywotni gonfalonier przejął Piero Soderini, a jego bliskim współpracownikiem był Niccolò Machiavelli. W 1512, po obaleniu republiki, do władzy powrócili Medyceusze – od 1569 roku jako Wielcy książęta Toskanii. Ich rządy trwały do 1737 roku.

Wielkie Księstwo Toskanii[edytuj | edytuj kod]

Florencja w poł. XIX w.

Był to okres największego rozkwitu miasta zarówno pod względem gospodarczym, jak i kulturalnym. W tym czasie tworzyli w nim Leonardo da Vinci i Michał Anioł (Michelangelo). Pod koniec XVI wieku powstała tam także grupa kompozytorów, poetów i teoretyków muzyki, zwana Cameratą florencką. Z jej działalnością łączy się też powstanie pierwszej w historii światowej muzyki opery – Dafne Jacopa Periego, wystawionej w pałacu Jacopa Corsiego w karnawale 1598.

Widok z Dzwonnicy Giotta w stronę dworca kolejowego i SITY

Po wygaśnięciu dynastii Medyceuszy w 1737 roku Toskania wraz z Florencją została podporządkowana bocznej linii austriackich Habsburgów, a stery władzy przejęła rodzina Lorena[4] (wł. Asburgo-Lorena). W latach 1801–1808 Florencja była stolicą Królestwa Etrurii, następnie ponownie znalazła się pod rządami dynastii habsbursko-lotaryńskiej.

Zjednoczone Włochy[edytuj | edytuj kod]

Od 1860 włączona do Królestwa Sardynii, przejściowo była stolicą Zjednoczonych Włoch w latach 1865–1870.

Podczas II wojny światowej Florencję w marcu 1944 objął strajk generalny ogłoszony przez włoski ruch oporu. W lipcu 1944 miasto doznało poważnych zniszczeń od bombardowań i ostrzału artyleryjskiego w trakcie walk toczonych po obu stronach Arno przez oddziały nowozelandzkie 8 Armii brytyjskiej i lokalne grupy ruchu oporu z wojskami niemieckimi i oddziałami włoskich faszystów.

4 listopada 1966 Florencję nawiedziła wielka powódź wskutek wylania Arno, co spowodowało podtopienie i zniszczenie wielu cennych zabytków. M.in. zalany został most Ponte Vecchio; woda uniosła część biżuterii ze sklepów na moście, którą mieszkańcy próbowali potem wyłowić[5].

Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Mosty Florencji
Dzwonnica Giotta
Mury miejskie wokół Florencji
Katedra Santa Maria del Fiore

Polonica we Florencji[edytuj | edytuj kod]

Tablica upamiętniająca dawne miejsce zamieszkania Juliusza Słowackiego
Tablica upamiętniająca Teofila Lenartowicza
Grób Michała Kleofasa Ogińskiego w bazylice Santa Croce
  • w kościele Santa Croce
    • w kaplicy Salvatich znajduje się nagrobek córki Izabeli Czartoryskiej – Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej, zmarłej w 1837 roku. Pomnik wykonał Lorenzo Bartolini. Obok znajduje się nagrobek Zofii z Kickich Cieszkowskiej w formie brązowych „drzwi śmierci”, wykonany w latach 1870–1872 przez mieszkającego we Florencji poetę i rzeźbiarza Teofila Lenartowicza. Jego dziełem jest również znajdująca się w tym kościele płaskorzeźba – epitafium Włocha Stanislao Becchiego, powstańca styczniowego, przedstawiająca moment jego egzekucji przez Rosjan (1882).
    • w kaplicy Castellanich znajduje się grobowiec polskiego malarza Michała Bogoria-Skotnickiego (1775-1808), wykonany przez Stefano Ricci, oraz również arystokraty, polityka (posła na Sejm Czteroletni) i kompozytora Michała Kleofasa Ogińskiego (1765-1833).
    • w drugim krużganku znajduje się tablica nagrobna Aleksandry Moszczeńskiej, zmarłej w wieku 22 lat w 1838 roku, która była ukochaną Juliusza Słowackiego.
  • w kościele San Marco przy Piazza San Marco pochowany jest Stanisław Poniatowski (1755-1833), książę, bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Nagrobek, wykonany w 1857 roku przez I. Villa posiada herb i płaskorzeźbę, przedstawiającą uwolnienie od pańszczyzny i symbol Polski. W posadzce kaplicy jest płyta nagrobna córki księcia, Konstancji, zamężnej za Danielem Zappi, zmarłej w 1851 roku. W klasztorze cystersów koło Florencji znajduje się tablica ku czci księcia Stanisława Poniatowskiego.
  • w kościele Santo Spirito są groby księcia Ferdynanda Walker Radziwiłła, zmarłego w 1824 roku i Teresy z Piotrowskich Zawadzkiej, zmarłej w 1834 roku.
  • w kościele Santa Trinità, są dwa polskie groby: Teresy Barbary Krasickiej, wdowy po Józefie Rzeczyckim, zmarłej w 1804 roku, oraz Seweryna Grodzickiego, zmarłego w 1853 roku.
  • w kościele San Lorenzo znajdują się relikwie św. Kazimierza (zm. 1484), królewicza polskiego (syn króla Kazimierza Jagiellończyka),
  • „Villa Favard” od 1829 roku własność księcia Stanisława Poniatowskiego, który nabył tę willę przy południowej rogatce Florencji – Rovezzano. Aktualnie jedna z siedzib Conservatorio di Musica L. Cherubini – florenckiej państwowej uczelni muzycznej
  • kamienica przy via Pistoiese, na której przetrwał herb rodowy Poniatowskich – Ciołek.
  • dom przy Via Camerata 37, w której mieszkał Teofil Lenartowicz
  • dom przy via Montebello 59 z tablicą ku czci Lenartowicza.
  • dom przy Via della Scala 65 (dawniej 4307) i Via dei Banchi 7 gdzie mieszkał Juliusz Słowacki.
  • budynki przy via Ponte alle Mosse, należących kiedyś do Poniatowskich z ich herbem na fasadzie.

Sport[edytuj | edytuj kod]

We Florencji działa klub piłkarski ACF Fiorentina, który gra w rozgrywkach Serie A.

Gospodarz finału Ligi Światowej siatkarzy w 2014 roku.

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Dworzec kolejowy Firenze Santa Maria Novella

Stacje kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Maciej Malinowski: Bieszczad albo Bieszczadów. obcyjezykpolski.pl. [dostęp 2019-03-25].
  2. ↑ a b c Praca zbiorowa: Encyklopedia PWN – historia świata. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 772. ISBN 978-83-01-15086-0.
  3. ↑ Scott G. Bruce, Ecologies and Economies in Medieval and Early Modern Europe, Lejda 2010.
  4. ↑ Famiglia Dei Lorena Firenze, www.firenze-online.com [dostęp 2016-12-17].
  5. ↑ Ł. Ropczyński, Florencja [online], Kierunek Włochy, 23 lutego 2018.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jan Władysław Woś, “Florenza bella tutto il vulgo canta”. Testimonianze di viaggiatori polacchi, Trento, Editrice Università degli Studi di Trento, 2006.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Europejskie Stolice Kultury
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO we Włoszech

Flaga UNESCO

Kulturowe
Przyrodnicze

Flaga Włoch

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Ukrainą
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Florencja&oldid=73098566”